متوترکسید:
امروزه بیش از پیش متوترکسید در درمان روماتیسم مفصلی و واسکولیت ها بکار می رود. یکی از مسائل پیچیده وقتی بوجود می آید که بیمار دچار بیمارهای بافت نرم مثل روماتیسم مفصلی است که خود می تواند ایجاد بیماری های نسجی در ریه بکند. این بیماران ممکن است برای مدت طولانی تحت درمان متوترکسید هم باشند که خود آن هم بنوبه خود می تواند ایجا د بیماری های بینابینی ریه کند. این مسئله موجب گیجی پزشک معالج می شود که آیا بیماری نسجی ریه ناشی از بیماری روماتیسمی بوده یا در اثرمتوترکسید ایجاد شده است.
تقریبا بین 60 تا 90 درصد از بیماران تحت درمان متوترکسید در زمانی به عوارض جانبی این دارو که بیشتر پوستی ؛ عصبی و گوارشی است مبتلا می شوند. اغلب این عوارض جدی نیستند اما در 30 % مواقع بیمار پس از چندین سال مجبور می شود که این دارو را قطع کند.
عوارض خطرناک این دارو روی ریه ؛ عوارض خونی و کبدی است.
- شایع ترین عارضه ریوی این دارو روی ریه بصورت التهاب ریوی هیپرسنسیتیویته است.
- عفونت ریه و از آن میان عفونت نوموسیستیک کارینی و با شیوع کمتر سیتومگالو ویروس ؛ وریسلا؛ میکوپلاسما و فارچ
- لنفوم غیر هوچکینی که احتمالا مرتبط با افزایش شانس عفونت EBV است
- احتمال توکسیسیته متوترکسیت با افزایش سن ؛ وجود بیماری های روماتیسمی ریه؛ آلبومین پائین؛ دیابت و استفاده از داروهای دیگر DMARDs بیشتر می شود. همچنین این احتمال در موارد استفاده روزانه بجای هفتگی؛ دوز بالا ؛ بیماری زمینه ای ریه؛ اسپیرومتری عیر طبیعی؛ و استفاده از دارو هائی که چسبیدن متوترکسیت را به آلبومین کم می کنند؛ آسیت و بیماری کلیوی بیشتر می شود.
علائم بالینی:
اکثرا این عوارض بصورت نیمه حاد ظهور می کند و معمولا در سال اول زندگی خود را به نمایش می گذارد. موارد حاد در عرض چند هفته خود را بصورت تب؛ کفتگی عضلات ؛ سرفه و درد قفسه صدری ظهور می کند. موارد نبمه حاد بصورت سیانوز ؛ تب ؛ سرفه ؛ تنگی نفس و کراکل در ریه ظاهر می شود. تقریبا در 10 موارد به فیبروز ریه منتهی می شود. در 50% موارد ائوزینوفیلی و 17 % همراه ضایعات پوستی است.
این علائم عیر اختصاصی هستند و باید عفو نت ها و بیماری های مرتبط با بیماری روماتیسمی را هم رد کرد. حتما باید بیماری های قارچی و عفونی رد شوند. در صورت قطع دارو و بهبود علائم ریوی این طور می توان استدلال کرد که متوترکسیت عامل بوده است.
سایه های منتشر در ریه اولین علامت بیماری ریوی ناشی از متوترکسیت هست. اینها می تواند به کانسالیداسیون آسینار مبدل شود. HRCT گراند گلاس های منتشر بهمراه کانسالیداسیون را نشان می دهد. ندول های سنتری لوبار هم دیده می شود بهمراه سایه های دو طرفه در قسمت های پایین ریه و تراکشنال برئنشکتازی.
استفاده از تست های ریوی در شناخت زودرس مشکلات ریوی این دارو هنوز اهمیتش معلوم نشده است. گرچه آنهائی که دچار التهاب ریه می شوند کاهش DLCO ؛ هیپوکسی؛ و افزایش (A-a) O2 و نشانه های رسترکتیو می شوند.
لاواژجهت رد سایر بیماری ها استفاده می شود. افزایش لنفوسیت ها با غلبه CD4 در لاواژ دیده می شود. بیوپسی ریه لازم نیست. در بیوپسی گرانولوم ؛ آلوئلیت با اپیتلیال سل هیپرپلازی در فضای ارتشاح ائوزینوفیلک دیده می شود. گرچه 10 % از بیماران که متوترکسیت مصرف می کنند به فبیروز ریه مبتلا می شوند.
عوارض جانبی مثل خونی ؛ کاستریت با خوردن اسید فولیک بهبود می یابد. ولی عوارض کبدی و ریوی این دارو با اسید فولیک بهبود نمی یابد.
در بیمارانی که مشکلات زمینه ای ریوی دارند بهتر است این دارو استفاده نشود. در بیماری های کلیوی ؛ کبدی ؛ آسیتی ؛ مسن ها و کسانی که پلورال افیوژن دارند بهتراست این دترو استفاده نشود.
درمان با توقف استفاده از دارو باعث بهبودی علائم بالینی در عرض چند روزو علائم رادیولوژیک در عرض چند هفته می شود. آنتی بیوتیک امپریکال استفتده می شود. تجربه های بالینی استفاده از کورتون را تشویق می کنند. دوز دارو 1 میلی گرم برای هر کیلو میتیل پردنیزولون در روز می باشد.
دیدگاه‌ها
خوراک‌خوان (آراس‌اس) دیدگاه‌های این محتوا